اخلاق مکتوب؛ اخلاق را فقط باید نوشت

نوید عابدینی ـ محمد نجفی

نهمین نشست از سلسله نشست های نگرش فلسفی در دانش های گوناگون معاصر که قرار بود با موضوع فلسفه تاریخ و سخنرانی دکتر عبدالکریم سروش در تالار کمال دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شود به دلیل سفر سخنران و علی رغم هماهنگی های قبلی لغو شد.

این نتیجه ی همه ی تلاش هایی بود که برگزارکنندگان این نشست ها به خرج دادند تا شاید بتوانند در سلسله برنامه هایی که که با هدف اشنایی بیشتر عموم دانشجویان و علاقه مندان به فلسفه و مبانی عقلانی دانش های گوناگون معاصر برگزار می شود از بهترین و مجرب ترین اساتید و صاحب نظران در هر یک از عناوین موردنظر استفاده کنند. تا آن جا که حتا سومین نشست با سخنرانی که کمتر کسی گمان می کرد تن به حضور در جمع دهد و با وجود همه ی شروطی که پذیرش آن ها عرف یک سخنرانی نیست برگزار شد.

اگر چه ما گمان می کردیم که سومین نشست برگزار نشود اما این نهمین نشست بود که لغو شد، نه به این دلیل که برگزارکنندگان کوتاهی کرده بودند، بلکه این سخنران بود که حضور در محفلی خارج از کشور را به حضور در دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ترجیح داده بود. سخنرانی ای که قرار آن از طرف انجمن حکمت و فلسفه ایران اواخر تابستان گذاشته شده بود و سخنران محترم موضوع و زمان را خود تعیین کرده بود و در گفت و گو با خبرنگار شرق پس از دریافت  جایزه اراسموس هم به این که سخنرانی ای با موضوع فلسفه تاریخ در ایران خواهد داشت اشاره کرده بود؛ پس این نشست را فراموش نکرده بود. وی که هم اکنون دوره ی مطالعاتی یک ساله ای را در آلمان سپری می کند کسی نیست جز عبدالکریم سروش، معلم اخلاقی که که خطبه ی همّام حضرت علی و وصیت نامه ی حضرت علی به امام حسن را تفسیر کرده و مدام به ایجاد جامعه ی اخلاقی سفارش می کند. اما ظاهراً اخلاق را تنها باید در کتاب ها نوشت و الزامی ندارد که در زندگی نیز آن را سرلوحه ی زیستن قرار داد.

ما که برای برگزاری این نشست، کوتاهی نکردیم. حداقل سه ماه پیش تر از روز موعود با سخنران هماهنگ شده بود و یک ماه اخیر هم صرف اخذ مجوزهای لازم و هماهنگی با حراست، گرفتن تالار و تشکیل کمیته ی انتظامات و... شده بود اما گویا جناب اقای دکتر ترجیح داده اند زودتر از موعد مقرر بار سفر ببندند و به دیار فرنگ بروند و ما را شرمنده ی دوستانی کنند که برای شرکت در این نشست برنامه ریزی کرده بودند، 25 آذزماه به دانشکده ادبیات آمدند اما فقط با غیاب دکتر عزیز و شرمندگی برگزارکنندگان مواجه شوند.

شاید بد نباشد که آقای دکتر به این مسأله بیندیشند که اخلاق نه اخلاق مکتوب بلکه آن چیزی است که در زندگی عملی آدمیان می توان دید. ■

■ ■ ■

*اعضای هیئت اجرایی سلسله نشستهای نگرش فلسفی در دانش های گوناگون معاصر

قیل و قال، نشریه ی گروه فلسفه دانشگاه تهران، شماره ۵، دوشنبه ۳۰ آذر ۸۳